نخستين عكاس حرفه‌ای ايران

۳۰ اسفند ۱۲۲۲ - ۱۷۷ سال پيش در چنين روزی آقا رضا خان عكاس‌باشی (اقبال‌السلطنه) در تهران زاده شد. او در دربار ناصری آموزش و پرورش يافت و عكاس حرفه‌ای همراه شاه شد.

پدر آقا رضا خان عكاسباشی پس از مسلمان شدن لقب جديدالاسلام گرفت و در دربار سه پادشاه قاجار كار كرد و پسر بزرگش پزشك ويژه شاه بود.

او نخست غلام‌بچه دربار و به خاطر هوش سرشارش مورد توجه ويژه ناصرالدين شاه بود.

۱۶ ساله بود كه شاه او را برای آموزش به كاره‌يان عكاس فرانسوی سپرد و پس از سه سال به او لقب "عكاس‌باشی" داد.

شاه كه شيفته عكاسی بود يكی از كاخ‌های كناری دربار را "ويژه عكاس‌خانه همايونی" ساخت و او را به سرپرستی آن گماشت. مأموريتش اين بود كه از شاه، رجال و بناهای تاريخی عكس بردارد و در سفرهای داخل و خارج همراه شاه باشد و تصاويری از اين سفرها تهيه كند.

عكس‌هايی كه از او بر جای مانده نخستين سفرنامه‌های مستند و تصويری ايران را ساخته‌اند. او همچنين به دستور شاه از بناهای مذهبی مانند آستانه عبدالعظيم، امام هشتم شيعيان، قم و عراق نخستين تصاوير را تهيه كرد و از بيستون، نقش رستم، طاق بستان، "چشمه علی دامغان" و "عمارت عماديه" نيز عكس برداشت.

چگونگی قرار داشتن اُبژه در تصوير، جايگاه شخص را نشان مي‌دهد يعنی چگونگی ژست‌ها در عكس‌های او يكنواخت نيستند و با توجه به اينكه كدام شخص در مركز عكس قرار دارد مي‌توان فرادستی او را دريافت. افزون بر اين از روی ادوات و شيوه لباس‌ها می‌شود به جايگاه اجتماعی اشخاص پی برد.

كاردانی‌اش محدود به منصب عكاسباشی همايونی نبود و تجربه‌های غير هنری ديگری نيز در دربار ناصری داشت: "اداره كل توپ‌های ممالك محروسه"، "وزارت قورخانه" و "اداره‌های باروت‌كوبی، شوره‌پزی و گوگردسازی" را هم بر عهده داشت.

رضا خان عكاس‌باشی اقبال‌السلطنه در ۴۷ سالگی در زادگاهش درگذشت.