نخستین مستندساز ایران

۱۹ اسفند ۱۲۹۴: ۱۰۵ سال پیش در چنین روزی میرزا ابراهیم‌خان عکاسباشی در چابکسر درگذشت.

در سفری همراه مظفرالدین ‌شاه قاجار نخستین فیلم مستند را از جشن گل در بلژیک ساخت.

ابراهیم‌خان عکاسباشی در سال ۱۲۵۳ در تهران زاده شد. پدرش عکاس دربار ناصرالدین شاه بود و بی اجازه شاه به فرانسه رفت و پسرش را همراه خود برد.

او ۱۴ ساله بود که تحصیل را در پاریس آغاز کرد و به عکاسی و چاپ سنگی (گراورسازی) نیز روی آورد.

۲۲ ساله بود که شاه اجازه بازگشت به آنها داد و او به همراه پدر در دربار مظفرالدین شاه، ولیعهد، در تبریز به خدمت درآمد. پس از مرگ ناصرالدین شاه همراه شاه جدید به تهران منتقل شد و لقب "عکاسباشی" گرفت.

۲۴ ساله بود که شاه خواهر یکی از همسرانش را به عقد او درآورد و رابطه‌اش با او تنگ‌تر شد.

او در دارالفنون به تدریس عکاسی پرداخت و با چاپخانه شاهنشاهی نیز همکاری داشت.

پس از درگذشت پدرش لقب "صنیع السلطنه را از او به ارث برد.

۲۶ ساله بود که همراه شاه به فرانسه رفت و در این سفر با سینماتوگراف و دوربین فیلمبرداری آشنا شد. شاه که در نمایشگاهی در پاریس با پدیده سینما روبرو شده بود، دستور خرید دوربین مدل "گومون" را به او داد و او پس از تهیه دوربین در اوستاند بلژیک فیلم مستند کوتاهی از مراسم جشن گل‌ها تهیه کرد.

او در مراسم رسمی از ورود و خروج افراد فیلم می‌گرفت و طولانی‌ترین فیلمی که از او مانده "بقال‌بازی" دلقک‌های وقت در حضور شاه است.

پس از درگذشت مظفرالدین شاه او از دربار خارج شد و نام فامیل "مصور رحمانی" را برگزید و در کرج و قزوین به کشاورزی و کارهای چاپ نشریات و کتاب پرداخت.

او نشان‌های بسیاری از سوی دربار دریافت کرد و نشان زرینی هم از نمایشگاه بروکسل و پاریس داشت که آنها را در عکاسخانه خود نصب کرده بود.

در سال ۱۳۶۲ در کاخ گلستان چند فیلم از او پیدا و در فرانسه ترمیم و احیا شد. همچنین ۱۷۸ قطعه عکس که او از شکار و میدان مشق شاه و مناسبات درباری گرفته، در چهار مجلد در آلبوم خانه گلستان موجود است.

میرزا ابراهیم عکاسباشی در ۴۱ سالگی در چابکسر درگذشت.