واژه‌نگار ماندگار

هفتم اسفند ۱۳۳۴: ۶۵ سال پیش در چنین روزی علی‌اکبر دهخدا در تهران درگذشت: «بلکه فردا خواستی بنویسی بعضی ملاها دست از فروش موقوفات برداشته به فروش مملکت دست گذاشته‌اند!»

علی‌اکبر دهخدا در سال ۱۲۵۷ در تهران زاده شد.

پدرش زمیندار بود. ۱۰ ساله بود که پدر را از دست داد و هفت سال در مکتب شیخ هادی نجم‌آبادی و غلامحسین بروجردی فارسی و عربی خواند.

۱۸ ساله بود که به مدرسه نوبنیاد علوم سیاسی راه یافت و چهار سال پس از آن از نخستین فارغ‌التحصیلان آن نهاد بود.

از آنجا که فرانسه را خوب می‌دانست، دو سال منشی سفیر ایران در وین و پاریس شد و پس از بازگشت به تهران، سردبیری و ستون طنز روزنامه آزادیخواه "صور اسرافیل" را به عهده گرفت و راهِ ساده‌نویسی و حتا نثر شکسته را گشود و روزنامه را با سروده‌های طنزآمیز جذابتر کرد:

"تو منتظری رشوه در ایران رود از یاد

آخوند ز قانون و ز عدلیه شود شاد

اسلام ز رمال و ز مرشد شود آزاد

یکدفعه بگو مرده شود زنده آکبلای

هستی تو چه یک‌پهلو و یک‌دنده آکبلای".

۳۷ ساله بود که برای گریز از ناهنجاری‌های ناشی از دخالت نیروهای روس و انگلیس در گرماگرم جنگ اول جهانی در ایران به چهارمحال بختیاری پناه برد و در روستایی نزدیک شهر کرد به فکر تدوین لغتنامه و "امثال و حکم" افتاد و آغازه‌های آن را نوشت.

۵۱ ساله بود که نخستین جلد "امثال و حکم" را به چاپ رساند و ۱۰ سال بعد نخستین دفتر "لغتنامه دهخدا که تا پایان عمر به آن پرداخت، منتشر شد: «اعصابم بر اثر چهل سال روزی ۱۴ ساعت کار برای لغت نامه به کلی از کار افتاده است.»

۵۶ ساله بود که سرپرستی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران را پذیرفت و پس از بازنشستگی همه وقتش را صرف لغتنامه کرد: «شاید کمتر کسی باشد که بخواهد و بتواند با تألیف آثاری مانند "امثال و حکم" و لغتنامه چنین وظیفه دشوار خسته‌کننده و طاقت‌سوز ولی واجب را تحمل نماید.»

علی اکبر دهخدا در ۷۷ سالگی در زادگاهش درگذشت.