بنيادگذار كتابخانه ملی

 

 اسکندر آبادی۱۷ بهمن ۱۳۴۶: ۵۳ سال پيش در چنين روزی مهدی بيانی در تهران درگذشت:  "از هر كتاب ساده می‌توان بهره برد ولی چه کسی می‌تواند منكر تأثير نشاطآور تذهيب و نقش و نگار هنرمندان در آثار شود؟"

مهدی بيانی در سال ۱۲۸۵ در همدان زاده شد. پدرش خوشنويس و پيشكار مالی بود. 

دو ساله بود كه پدر را از دست داد و با مادر فرهيخته خوشنويسش در تهران مقيم شد.

از كودكی شيفته ادبيات و فلسفه بود و در اين رشته‌ها در دانشسرای عالی ليسانس گرفت. 

۲۷ ساله بود كه نخست به دانشكده افسری رفت اما يک سال بعد كناره گرفت و به تدريس ادبيات در دانشسرای تهران پرداخت و سرپرست كتابخانه عمومی وزارت فرهنگ شد. 

۳۱ ساله بود كه پس از تلاش پيگير برای گردآوری كتاب‌های خطی و چاپ‌شده از جمله از كتابخانه سلطنتی، "كتابخانه ملی ايران" را گشود و سرپرست آن شد و اين مقام را ۲۲ سال عهده‌دار بود. 

۳۹ ساله بود كه در رشته ادبيات از دانشگاه تهران دكترا گرفت و در همانجا به تدريس ادبيات و كتابشناسی پرداخت. 

او خط خوشی به ويژه در نستعليق داشت و از بنيان‌گذاران انجمن خوشنويسان ايران بود و با تأليف "شرح احوال و آثار خوشنويسان" نخستين دانشنامه خوشنويسان و خوشنويسی را منتشر كرد: "متجاوز از يک ربع قرن است كه نگارنده به مطالعه آثار خوشنويسان اشتغال دارد". 

جلد نخست اين دانشنامه چهار جلدی به زندگينامه و سبک كار صدها خوشنويس پرداخته كه به ترتيب حروف الفبا تنظيم شده است: "به هر كتابخانه و موزه و گنجينه هنری كه راه يافته‌ام، هر اثری را در آنجاها از خطوط خوشنويسان ديده‌ام، توصيف نموده و نوشته و تاريخ و غير اينها را كه كاتب قيد نموده روايت كرده‌ام. ولی بسنده نكرده‌ام و هرجا سطری و عبارتی به خط خوش ديده‌ام تا آخرين درجه برای ايضاح از تاريخ خوشنويسان استفاده نموده‌ام". 

افزون بر اينها او آثار ماندگار تاريخی و آموزشی در زمينه كتابشناسی كتاب‌های خطی و "پانصد سال تاريخ جواهرات سلطنتی ايران" را نگاشته كه بيشتر آنها پس از درگذشت زودهنگامش چاپ شده‌اند. 

مهدی بيانی در ۶۱ سالگی در تهران درگذشت.