واکنش‌ها به بخشنامه شهرداری درباره حذف حاجی فیروز

بخشنامه شهرداری تهران مبنی بر حذف حاجی فیروز از برنامه‌های نوروزی به دلیل برداشت «نژاد پرستانه» از آن، اعتراض تعدادی از اعضای شورای شهر و هنرمندان تئاتر را به دنبال داشت. در مقابل برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی از این تصمیم دفاع و نظرات برخی از ایران‌شناسان را در اینباره منتشر کردند.

این بخشنامه روز دوم فروردین منتشر شد و پس از آن محمدرضا جوادی یگانه، معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران، در توییتی نوشت که «سوءبرداشت نژادی» از چهره سیاه حاجی فیروز را «نمی توان انکار کرد.»

در مقابل تعدادی از اعضای شورای شهر تهران از جمله علی اعطا، حسن خلیل آبادی و محمد جواد حق شناس برداشت نژادپرستانه از چهره حاجی فیروز را رد کردند.

مهرداد بهار، نویسنده و پژوهشگر ایرانی، در نوشته‌ای در سال ۶۲ حاجی فیروز را وابسته به جشن‌های سیاوش دانسته و گفته است که چهره سیاه شده حاجی فیروز «گویای بازامدن او از سرزمین مردگان است، و جامه سرخ او نشان از خون سیاوش دارد.»

با این حال شروین فریدنژاد، پژوهشگر ایران شناسی در فرهنگستان علوم اتریش، گفته است که این نظریه اعتبار علمی ندارد و شواهد کافی درباره آن وجود ندارد.

نظریه مهرداد بهار توسط تعدادی از مدرسان تئاتر در ایران تکرار شده است.

از جمله محمود عزیزی، مدرس تئاتر، گفت نگاه نژاد پرستانه به «سیاه» خود «جلوه‌ای از نژادپرستی است»، چون «سیاه» تخته حوضی ما «قهرمان ملی و نماد درد و بیداد تاریخ ایرانی و جگرهای سوخته یک ملت در طول تاریخ است.»

علی نصیریان هنرمند پیشکسوت تئاتر، سینما و تلویزیون، نیز گفت چهره سیاه حاجی فیروز «ارتباطی به نژاد ندارد و برگرفته از نمایش‌های سنتی ایرانی است.»

برخی از کاربران توییتر نیز سخنرانی سابق بهرام بیضایی را بازنشر کرده اند که سخنان مشابهی را در اینباره بیان کرده است.

در مقابل برخی از کاربران توییتر تصمیم شهرداری تهران را قابل تقدیر دانسته‌اند.

محمود عظیمایی، سازنده پادکست رادیودستنوشته‌ها، پادکست سابق خود در اینباره را منتشر کرده که در آن پدرام خسرونژاد، مردم شناس، می گوید در ایران نیز سابقه برده فروشی وجود داشته است.

سال ۹۵ نیز دو نمایشگاه از عکس‌های غلامان و کنیزان آفریقایی در ایران عصر قاجار برگزار شد.